- در طول روز رخ دهد.
در طی شب رخ دهد.
شبانه و روزانه باشد.
بی‌اختیاری ادرار در کودکان
اگر کودک شما تا کنون دوره کنترل ادرار روزانه نداشته است، احتمالاً دارای یک نقص هنگام تولد، اختلال آناتومیک و یا عادات خاصی است که می‌تواند به بی اختیاری ادرار منجر شود.
چند اختلال نادر اما مهم می‌تواند آناتومی و یا عملکرد نرمال مثانه را تحت تأثیر قرار داده و منجر به بی اختیاری ادراری گردد. به عنوان مثال، یک نقص مادرزادی نخاع مانند شکاف بین مهره‌ها می‌تواند موجب عملکرد غیر طبیعی عصب مثانه شده و منجر به بی اختیاری ادرار گردد. برخی از نوزادان دارای یک نقص هنگام تولد هستند که مانع از رشد کامل مثانه یا پیشابراه شده و منجر به بی اختیاری دائمی ادرار (بی اختیاری کامل) می‌شود. نوع دیگری از نقص هنگام تولد وجود دارد که طی آن، مجاری ادراری که از کلیه‌ها به مثانه می‌رسند، به نقطه غیر طبیعی در مثانه و یا حتی خارج از مثانه (مانند واژن و یا پیشابراه و یا بر روی سطح بدن) ختم شده و باعث بی اختیاری ادراری می‌گردد. برخی از کودکان مثانه بیش فعال دارند، به این معنی که مثانه آنها به راحتی دچار اسپاسم یا انقباض شده و موجب بی اختیاری ادرار می‌شود، در حالی که کودکان دیگر ممکن است تخلیه مثانه برایشان دشوار باشد.
عادات خاصی به ویژه در دختران می‌تواند به بی اختیاری ادرار در طی روز منجر شود. این عادات شامل خودداری از ادرار کردن و وضعیت نادرست بدن در هنگام ادرار کردن ( پاهای بیش از حد نزدیک به هم) می‌باشد. در چنین موقعیتی ادرار در هنگام دفع در واژن تجمع می‌یابد و پس از ایستادن، ادرار جاری می‌شود. برخی از دختران در هنگام خندیدن دچار اسپاسم مثانه و "بی اختیاری قهقه‌ای" می‌شوند.
اگر کودک برای مدت زمان طولانی، دارای کنترل ادرار بوده و به تازگی دچار بی اختیاری ادرار شده است، پزشک احتمال عوارضی که منجر به این مشکل شده است، از جمله یبوست، عفونت، رژیم غذایی و استرس را در نظر می‌گیرد. برخی از عوارض پزشکی در کودک می‌تواند موجب بی‌اختیاری ادراری گردد. یبوست (دفع مدفوع با دشواری و یا به ندرت) شایع‌ترین علت بروز ناگهانی بی‌اختیاری ادراری در کودکان است. عفونت‌های باکتریایی دستگاه ادراری و عفونت‌های ویروسی ایجاد کننده تحریک و التهاب مثانه (التهاب باکتریایی یا ویروسی) علل عفونی شایع بی‌اختیاری ادرار در کودکان هستند.
بسیاری از کودکان مبتلا به بی اختیاری ادرار برای جلوگیری از نشت ادرار پاهای خود را به هم می‌چسبانند و یا بدن خود را در وضعیت‌هایی مانند چمباتمه (گاهی اوقات همراه با فشار دست یا پاشنه پا بین پاهای خود) قرار می‌دهند، این حرکات بازدارنده ادرار ممکن است احتمال ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهد. جوانانی که فعالیت جنسی دارند، ممکن است دچار مشکلات ادراری ناشی از برخی بیماری‌های مقاربتی شوند. عوامل تغذیه‌ای شامل مصرف کافئین و آب میوه‌های اسیدی مانند آب پرتقال و گوجه فرنگی می‌تواند مثانه را تحریک کرده و منجر به نشت ادرار گردد. وقایع استرس‌زا مانند طلاق یا جدایی پدر و مادر، نقل مکان کردن یا فوت یکی از اعضای خانواده می‌تواند باعث بی اختیاری ادراری کودکان شود. کودکانی که مورد آزار جنسی قرار می‌گیرند، ممکن است دچار بی اختیاری ادرار شوند. همچنین کودکان مبتلا به دیابت شیرین (ملیتوس) یا دیابت بی‌مزه ممکن است مبتلا به بی اختیاری ادرار شوند، زیرا این اختلالات موجب تولید مقادیر زیاد ادرار در بدن کودک می‌شوند.
علائم هشدار دهنده
وجود نشانه‌ها و ویژگی‌های خاصی در کودکان مبتلا به بی اختیاری ادرار، نگران کننده است. این علائم عبارتند از:
- علائم و یا نگرانی از سوء استفاده جنسی
تشنگی شدید، حجم زیاد ادرار و یا کاهش وزن شدید
بی اختیاری ادراری در طول روز در کودکان بالاتر از شش سال
هر گونه نشانه آسیب‌های عصبی به خصوص در پاها
علائم یک اختلال یا ناهنجاری در ستون فقرات
تست‌ها و آزمایشات لازم
اگر احتمال یک نقص مادرزادی وجود داشته باشد، ممکن است یک سونوگرافی از کلیه‌ها و مثانه و عکس‌برداری با اشعه ایکس از ستون فقرات لازم باشد. همچنین یک آزمایش اشعه ایکس ویژه از مثانه و کلیه‌ها موسوم به "سیستو اورتروگرافی در حین ادرار" ممکن است لازم باشد. در این آزمایش، با استفاده از یک کاتتر ماده حاجب به داخل مثانه کودک تزریق می‌شود تا آناتومی دستگاه ادراری و همچنین جهت جریان ادرار مشاهده گردد.
درمان بی اختیاری ادرار در کودکان
درمان بی اختیاری ادراری کودک بستگی به علت آن دارد. به عنوان مثال، بی اختیاری ناشی از عفونت معمولاً با آنتی بیوتیک درمان می‌شود. کودکان مبتلا به نقص هنگام تولد و یا ناهنجاری‌های آناتومیک ممکن است به جراحی نیاز داشته باشند. پزشک برحسب اینکه بی اختیاری ادراری کودک شبانه و یا روزانه است، اقدامات درمانی را در نظر می‌گیرد.
شب ادراری
مؤثرترین استراتژی دراز مدت برای کنترل شب ادراری استفاده از دستگاه اعلام ادرار (زنگ هشدار) است. اگر چه این روش پُر زحمت است، اما زمانی که کودک تشویق به پایان دادن به شب ادراری شود و والدین قادر به ادامه این برنامه باشند، میزان موفقیت آن به 70٪ می‌رسد. انجام این روش می‌تواند به مدت 4 ماه طول بکشد، تا زمانی که شب ادراری کودک به طور کامل برطرف گردد. تنبیه کودک برای خیس کردن رختخواب، روشی مضر است. زیرا تنها منجر به نتایج ضعیف و کاهش اعتماد به نفس کودک می‌شود.
داروهایی مانند دسموپرسین (DDAVP) و ایمی پرامین می‌تواند دفعات شب ادراری کودک را کاهش دهد. با این حال اگر دارو متوقف شود، شب ادراری بسیاری از کودکان دوباره رخ خواهد داد. والدین و کودکان باید از این احتمال آگاه باشند، به این ترتیب اگر شب ادراری کودک دوباره شروع شود، کودک ناراحت و سرخورده نخواهد شد. پزشکان به دلیل احتمال نادر مرگ ناگهانی ناشی از مصرف ایمی پرامین، داروی DDAVP را به ایمی پرامین ترجیح می‌دهند.
بی اختیاری ادرار روزانه
اقدامات عمومی برای رفع این مشکل ممکن است شامل:
- انجام تمرینات مهار بی‌اختیاری ادراری و تقویت عضلات اسفنکتر مثانه
افزایش تدریجی فاصله بین دفعات ادرار (اگر کودک دارای عضله مثانه ضعیف و یا اختلال کنترل ادراری باشد.)
تغییر عادات ادرار کردن (به عنوان مثال به تأخیر انداختن ادرار) از طریق تشویق و زمان‌بندی ادرار کردن
یادآوری کودکان برای ادرار کردن با استفاده از زنگ ساعت و یا موبایل (این روش بهتر از یادآوری والدین است)
آموزش وضعیت صحیح بدن هنگام ادرار کردن برای جلوگیری از تجمع ادرار در واژن (به عنوان مثال، نشستن رو به عقب در دستشویی و یا باز کردن زانوها از هم)
منبع : سایت دکتر فرشاد نامداری: متخصص اورولوژی، کلیه و مجاری ادراری